یادمان پرافتخار۲۱ آذر ۱۳۲۵ روز نجات آذربایجان از دسیسه های بیگانگان

آذر یادمان پرافتخار روزی است که ایرانیان با کشیدن خط بطلان بر نقشه‌های استالین در مبارزه با دسیسه‌های بیگانگان سرخ جهانخوار پیروز گردیدند.

براساس سندی «فوق العاده سری» در اسناد محرمانه‌ای که پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی منتشر شدند همه مراحل این دسیسه بزرگ برای ما روشن شده است. در روز ششم ژوئیه ۱۹۴۵ میلادی، برابر با پانزدهم تیر سال ۱۳۲۴ خورشیدی، به فرمان مستقیم استالین، ایجاد و تثبیت جنبش‌های تجزیه طلبانه، تحت عنوان استقلال طلبی در آذربایجان ایران و جنوب دریای کاسپین به تصویب رسید. در راستای تحقق بخشیدن به فرمان استالین دستورات لازم به باقروف، تیمور قلی‌اوف و میرزا ابراهیموف وزیر فرهنگ آذربایجان شوروی دستور داده شد تا زمینه تشکیل احزاب در استان های شمالی ایران را فراهم آورند. در این اسناد نام «فرقه دموکرات آذربایجان»  مشخص و ذکر شده‌ است. در این فرمان همچنین در مورد تماس با کردهای شمال ایران و پشتیبانی از جنبش جدایی ‌طلبانه آنها نیز تاکید شده‌ است. سه ماه پس از فرمان محرمانه استالین توسط دفتر سیاسی کمیته مرکزی اتحاد شوروی، در۱۲ شهریور ماه ۱۳۲۴ حزب «فرقه دموکرات آذربایجان» در تبریز اعلام موجودیت نمود و تحت حمایت شوروی فعالیتش را آغاز کرد. در این فرمان سیاست‌های فرقه دموکرات هم به دقت تعیین شده بود. استالین، حتی شمار نشریات فرقه دموکرات راهم مشخص کرده بود، در این زمینه سه روزنامه می‌بایست در آذربایجان ایران آغاز به کار می‌کردند و مجله تصویری چاپ باکو برای توزیع در آذربایجان آماده می‌شد. در پایان فرمان، استالین مبلغ یک میلیون روبل برای این تبهکاری و دخالت آشکار در امور داخلی ایران، بودجه تعیین کرده بود. پس از این تمهیدات، عبدالصمد کامبخش (دبیرکل حزب توده ایران) به باکو فراخوانده شد و در آنجا دستور گرفت که تشکیلات حزب توده در آذربایجان را منحل و همه افراد را یکجا در تشکیلات جدیدی به نام «حزب دموکرات آذربایجان» با رهبری جعفر پیشه‌وری عضو نماید. چند ماه بعد از صدور این فرمان، در اوت ۱۹۴۵ (مرداد ۱۳۲۴)، فداییان فرقه دموکرات، اداره‌های دولتی را در شهر تبریز اشغال کرده و بیانیه‌ای منتشر کردند. همزمان برای تضمین موقعیت فرقه، استالین اعلام کرد که شوروی نیروهای خود را از ایران خارج نخواهد کرد.

از سوی دیگر، احمد قوام در طی قرار داد قوام - سادچیکف و فشار آمریکا، نیروهای شوروی مجبور به عقب نشینی از سرزمین ایران شدند و در روز ۲۱ آذر ۱۳۲۵ نیروهای ارتش ملی ایران وارد آذربایجان شدند. از پروفسور سوایتوسکی نقل شده : مشخص شد که ایده‌های شوروی در مورد ایران نارس بودند. مسئله آذربایجان ایران تبدیل به یکی از کشمکش‌های جنگ سرد شده بود، و بیشتر به خاطر فشار دول غربی شوروی ناچار شد که خاک ایران را در سال ۱۹۴۶ ترک کند. دولت مستقل به سرعت سقوط کرد و اعضای فرقه دمکرات از ترس انتقام به شوروی پناهنده شدند. در تبریز همان مردمی که فرقه را تشویق کردند، به استقبال ارتش ایران رفتند و کتاب‌های درسی را که به زبان ترکی نوشته شده‌ بود به ‌طور آشکار به آتش کشیدند.[1]

۲۱ آذر یادمان و نشانه ایستادگی ایرانیان در برابر دسیسه‌های بی‌هویتان و وابستگانی است که خواهان از هم پاشیدگی ایران همواره سربلند در طول تاریخ بوده‌اند.

 

پاینده ایران

کنگره رهایی ایران

بیست و یکم آذر ۱۳۹۹ برابر با یازدهم دسامبر۲۰۲۰

[1] Swietochowski, Tadeusz 1989. «Islam and the Growth of National Identity in Soviet Azerbaijan" Kappeler, Andreas, Gerhard Simon, Georg Brunner eds. Muslim Communities Reemerge: Historical Perspective on Nationality, Politics, and Opposition in the Former Soviet Union and Yugoslavia. Durham: Duke University Press, pp. 46-60